Jaz na Noteci

Mapy pozycji - Jaz w Drezdenku


Mapa okolic jazu na Noteci w Drezdenku (niem. - Driesen)
Uwagi:


Opis odcinka

Jaz w Drezdenku miał poprzez spiętrzenie wód Noteci zapewnić wzmocnienie obrony poprzez stworzenie wielkiego rozlewiska od strony ataku. Na mapie widoczny jest nasyp z torem kolejowym, który stanowił zachodni skraj terenu zalewanego w wypadku zamknięcia jazu. Pod wiaduktem kolejowym nad szosą Drezdenko - Krzyż znajdują się ślady gniazd umożliwiających zbudowanie zapory dla napływającej wody tak aby nie przelała się ona szosą w kierunku miasta. Schrony na prawym brzegu stanowiły osłonę jazu i mostu. Zbudowany od strony ataku jaz wymagał także rozbudowanej pozycji polowej na lewym brzegu Noteci dla jego obrony, choć tu dostateczną zapewne ochronę zapewniała by silna obrona Drezdenka. Schron nr2 jest schronem biernym dla załogi jazu. Schron drugiej linii znajduje się przy drodze dalej na północ i jest na mapie niewidoczny. Nad Notecią wybudowano najcięższe schrony Wału Pomorskiego o odporności A oraz jedyny na wale schron bierny o odporności B dla załogi jazu. Drugi jeszcze większy jaz podobnego typu miał przegrodzić Wartę w Gorzowie nigdy go jednak nie zaczęto nawet budować.

Najciekawsze obiekty

Schrony jazu

brak planu
	Widok na jaz od wschodu	Schron mechanizmów klap (7)	Schron mechanizmów (8)
The monstrous A resistance shelters - Noteć River weir.
	Zatopiony schron śluzy (6)	Schron mechanizmów (7)	Ścianka Larsena
Jaz klapowy zbudowany był z kilku części na które składały się zapory klapowe, schrony mechanizmów (7), śluza żeglugowa (6) i uzupełniające budowle hydrotechniczne (8 i 9). Każda z pojedynczych zapór była ograniczona schronem z maszynownią i mechanizmami podnoszenia klap. Na prawym brzegu zbudowano śluzę dla żeglugi na lewym zaś wał ziemny zwieńczony dwoma mniejszymi schronami (8) z mechanizmami podnoszenia bocznych klap. Cały ten zespół budowli miał długość ok. 250m. Od strony południowej ograniczony był wałem przeciwpowodziowym i nasypem kolejowym stanowiącym też swego rodzaju wał ograniczający od zachodu teren zalewowy. Przy pobliskim wiadukcie można obejrzeć gniazda do zamocowania belek wzmacniających, budowanego na czas tworzenia zalewu, nasypu ziemnego uniemożliwiającego przelanie się wody w kierunku Drezdenka. Obecnie wszystkie schrony jazu są dobrze zachowane, wyróżnić możemy dwa rodzaje schronów. Większe, główne schrony mechanizmów i maszynowni, z których sterowano dłuższymi z klap w nurcie Noteci i na jej lewym brzegu. (Mutację tego typu stanowi aktualnie częściowo zatopiony schron na prawym brzegu, aktualnie trudno dostępny, znajdujący się w środku zabagnionego terenu schron był tylko nieco krótszy od swych większych braci. Prawdopodobnie wysadzanie klap naruszyło jego fundament co spowodowało obsunięcie się bardzo ciężkiej przecież konstrukcji.) Drugi rodzaj schronów to dwie budowle na lewym brzegu Noteci zbudowane na wale przeciwpowodziowym, znacznie mniejsze i o mniejszej odporności choć i one mieściły mechanizmy podnoszenia bocznych klap. Pomiędzy schronami zachowały się betonowe fundamenty klap jazu. Całość uzupełniały mniejsze budowle hydrotechniczne jak proste zastawki czy ścianki szczelne (dobrze widoczne na prawym brzegu gdzie przegradzają polną drogę), nasypy ziemne i wały przeciwpowodziowe.

Imponujące te budowle znajdują się przy trasie do Krzyża w pobliżu mostu kolejowego na Noteci ( linia kolejowa jest nieczynna i szyny zostały zdemontowane), który dzisiaj umożliwia przemieszczanie się z jednego brzegu na drugi, nie polecam tego osobom z lękiem wysokości kładka dla pieszych jest dosyć wąska. Od głównej drogi prowadzi wąska dróżka polna mocno zarośnięta więc większy samochód ma trudności z przejechaniem. Schrony główne są tak charakterystyczne i wielkie że nawet wysokie trzciny nie zakrywają ich nawet w połowie. Trudniej dotrzeć tylko do schronów na prawym brzegu, ten zatopiony znajduje się niedaleko schronu głównego i otacza go duże bajoro i częściowo zabagniony teren, myślę że przy wysokim poziomie wody w Noteci nie można do niego dotrzeć, ale latem jest zupełnie możliwy spacer po jego stropie.
Schrony bojowe


Plan schronu	Schron nr1	Schron nr3	Schron nr4
The B1 resistance pillboxes.

Pozycja osłonowa jazu znajdowała się na prawym brzegu Noteci. Zaczynająca się tam wysoczyzna ułatwiała obronę i wgląd w przedpole. Tak jak i na całym odcinku noteckim Pozycji Pomorskiej tak i tu zbudowano typowe schrony bojowe, jednosektorowe o odporności B1 z głównym uzbrojeniem w postaci ckm za płytą pancerną 7P7 i strzelnicą obrony wejścia. I tak jak większość z nich tak i te zostały po wojnie wysadzone a płyty pancerne złomowane. Widok na frontową stronę schronu nr1 widoczne miejsca po płycie 7P7, schron przy drodze (nr3) jest jeszcze bardziej zniszczony pozostały po nim tylko części ścian i resztki stropu. Dosyć dobrze zachowany jest za to nr4 zbudowany tuż przy nasypie kolejowym a właściwie na nim, odległość od torów to zaledwie kilka metrów. W pobliżu tych schronów bojowych znajdował się jeszcze duży schron bierny służący za schronienie załodze jazu, obiekt jak na warunki Wału Pomorskiego nietypowy, wybudowany w odporności B, niestety mocno zniszczony. Wysadzeniu uległ blok wejściowy a że cały obiekt jest obsypany ziemią trudno go dostrzec w zaroślach. Obok jazu tuż przy drodze znajdują się jeszcze ruiny małego obiektu o odporności D lecz z powodu bardzo dużych zniszczeń trudno nawet określić jego kształt, prawdopodobnie był to też schron bierny.

Wszystkie te schrony dosyć łatwo odszukać, jednak jak zwykle są trudno dostrzegalne przez zarośla więc można przejść koło każdego z nich i go nie dostrzec. Ob.1 znajduje się najdalej na zachód trochę za głównymi konstrukcjami jazu w połowie zbocza. Schron bierny o odporności C trudno przeoczyć, leży tuz przy drodze na wysokości jazu. Ob.2, aktualnie niedostrzegalny z drogi, porasta go bowiem dosyć gęsty "lasek" samosiejek ale tak jak Ob.1 i ten jest zbudowany w połowie zbocza i prowadzi od niego w stronę Ob.3 i skrzyżowania dróg polnych charakterystyczny zarys drogi. Ob.3 znajduje się niedaleko nasypu kolejowego ale już w lesie po drugiej stronie drogi i jest z niej widoczny. Aby dotrzeć do Ob.4 należy się wdrapać na nasyp kolejowy, chyba że przyszliśmy od strony mostu. Choć leży kilka metrów od torów trudno go wypatrzyć lecz od czego mamy "nosa" więc skręcamy w ścieżkę i poprzez zarośla wychodzimy na polankę ze schronem w środku.

Jaz na Noteci - schrony zbudowane w 1937-38 roku

Nr obiektu

Opis

Mapa

Oryg.

Jednosektorowy B1 1x7P7 (wysadzony, bez pancerzy)

Schron bierny (?) D, (wysadzony przeznaczenie nieznane)

Schron bierny dla załogi jazu B (wysadzony)

Jednosektorowy B1 1x7P7 (wysadzony, bez pancerzy)

Schron śluzy A (obecnie częściowo zatopiony)

Schrony mechanizmów podnoszenia klap A (klapy wysadzone)

Schrony mechanizmów podnoszenia klap A1 (klapy wysadzone)

Ściana, prowadnica zastawek

Uwagi:

Mapa - oznaczenie wg. mapy, Oryg. - niemieckie oznaczenie oryginalne, A, A1, B, B1, C, D - odporność schronu, KF - kazamata flankująca i obrony wejścia, MG08 - ckm główne uzbrojenie schronów,

* bez pancerzy głównych, często zachowane są pancerze strzelnic obrony wejścia

Plany schronów na podstawie książki "Wał Pomorski" (1)

Następny odcinek?

[ Back ] [ Next ]

ver. 07.26.04